Kitaplar görsel medyanın, bilgisayarların ve televizyonun sunduğu sınırları belli dünyanın ötesinde kapılar açar zihinlerimizde. Çünkü kitapların anlattığı dünyada özgür oluruz. O dünyayı istediğimiz gibi kurma, yaratma şansımız vardır her zaman. Bu yüzden çok küçük yaşlar itibariyle çocukların kitaplarla tanışması, ebeveynlerle birlikte kitap okuması hem gelişkin bir düş gücü ve yaratıcılık hem de etkileşim açısından çok önemli. Bu sebeple bir ebeveynin çocuğuyla birlikte kitap okuması sadece çocuk için değil yetişkinler için de oldukça besleyici deneyimler sunar.
Hazır günler uzamış, okullar tatil olmuşken bazı çocuk kitaplarını derledik.
Bu kitaplar çocuklar için olduğu kadar yetişkinler için de. Etrafınızdaki çocuklara bu kitapları hediye edebilir ama en önemlisi birlikte okuyabilirsiniz.
1- Çocuk Olmaya Hakkım Var
Bütün insanlar özgür, onur ve haklar bakımından eşit doğarlar. Oysa birçok çocuk, varoluşunun temel unsurları olan haklarının çeşitli sebeplerle ihlal edilebileceği bir dünyaya doğuyor. Hatta bu haklardan mahrum edilmiş olarak doğuyor. Yoksulluk ve savaş, çocukların haklarını ihlal eden koşulların başında geliyor.
Diğer yandan çocuğu henüz olmamış sayan, onu yetişkinliğe erişmeden bir özne olarak kabul etmeyen ve çocuğu geleceğe hapseden çocuk algısı, çocukların her gün çeşitli biçimlerde hak ihlallerine uğramalarına zemin hazırlıyor, onları görünmez kılıyor. Bu ihlaller bazen korumacı bazen de çocuğu gözardı eden bir anlayışla vücut bulabiliyor. Oysa çocuğu hakları olan bir özne olarak görmek ve haklarını bilmek, hem çocuklar için hem de çocuklara karşı sorumluluğu olan yetişkinler için daha iyi bir yaşamın ilk adımı.
Bu konuda yardımımıza Alain Serres tarafından yazılan, Aurelia Fronty tarafından resimlenen “Çocuk Olmaya Hakkım Var” kitabı koşuyor. Kitabı, hem çocuklar hem yetişkinler için haklar konusuna önemli bir temel kaynak olarak tanımlayabiliriz. Aurelia Fronty’nin çizimlerinin güzelliğini not edelim öncelikle. Alain Serres ise temel hakları en yalın haliyle cümlelere dökmüş ve sözü çocuklara bırakmış.
Yazar: Alain Serres
Yayınevi: YKY
Yaş: 5+
2- Ferdinand
Tüm boğalar Arena’daki gösterilere hazırlanıyordu. Ferdinand ise hiç oralı değildi. O itiş kakıştan ve dövüşten uzakta doğayı seyrediyordu. Oysa Ferdinand alabildiğine gösterişli ve güçlüydü ama gücünü kullanmak istemiyordu. Bu kadar güçlü bir boğanın Arena gösterilerine katılmaması olacak iş değildi.
Ancak istemese de tesadüfler Ferdinand’ı Arena dövüşlerine kadar taşıdı. Ferdinand 1937’de İspanya İç Savaşı döneminde yazılmış, barış ve şiddetsizliği konu edinen bir kitap. Özellikle şiddetin her yerde alabildiğine yükseldiği bu dönemde güç kullanımı, şiddet gibi konular üstüne düşünmek için de iyi bir fırsat sunuyor.
Yazar: Munro Leaf
Yayınevi: Engin Yayıncılık
Yaş: 7+
3- Ben’in Gemisi
Ben, denizleri ve gemileri çok severdi, günün birinde Giel ile birlikte harika bir maceraya yelken açacaklardı. Ama bir gün Ben karşıdan karşıya geçerken sağa bakmış ama sonra sola bakmayı unutmuştu (veya tam tersi), Ben ölmüştü. Artık hayallerini gerçekleştiremeyeceklerdi!
Ben’in mezarı evlerinin arka bahçesindeydi. Giel ve babası Ben’in hayallerindeki gibi mavi beyaz bir gemi yaptılar mezar taşı olarak. Giel abisini ne zaman özlese mavi beyaz geminin yanına gidiyordu…
Ama arka bahçede bir mezarın olması komşular için hiç de normal bir durum değildi ve bunun değişmesi için ellerinden geleni yapmaya kararlıydılar. Ama Giel’in babasının pes etmeye de Ben’in hayallerinden vaz geçmeye de hiç niyeti yoktu.
Peter Koolwijk’ten kayıplar ve kayıplarla baş etmek üzerine mizah ve macera dolu bir kitap.
Yazar: Peter Koolwijk
Yayınevi: Can Yayınları
Yaş: 9+
4- Aritmetik iyi Kuşlar Pekiyi
Cemal Süreya’dan “Aritmetik İyi Kuşlar Pekiyi”. Süreya, kitapta çocuklara bilgiçlik taslamadan her şeyi anlatmanın incelikleriyle küçük öykücükler iliştiriyor.
Çocuklar her şeyi anlar
Gökte lacivert ipek bir helikopter
Denizde bembeyaz bir gemi.
Kuş kanadı, dağlar, ovalar.
Yazar: Cemal Süreya
Yayınevi: YKY
Yaş: 7+
5- Kanatlı Kediler
Günün birinde bir sokak kedisi 4 yavru dünyaya getirdi ancak yavrular ne kendisine ne de diğer yavrulara benzemiyordu. Yavruların kanatları vardı. Onlar uçabilen yavrulardı ancak farklılıklarıyla şehirde yaşamaları mümkün değildi. Bu yüzden yavrular kırlara, insanların onları rahatsız etmeyeceği yerlere yolculuk etmek zorunda kaldılar. Seride yer alan kitaplar yavruların yolculuklarını, insanlarla ve diğer canlılarla kurdukları ilişkileri ve şehre geri dönüşlerini anlatıyor.
Dört kitaptan oluşan seri farklı olmak, kentsel dönüşüm, sahiplenmek ve özgürlük gibi birçok kavramı ele alıyor.
Yazar: Ursula K. Leguin
Yayınevi: Günışığı
Yaş: +7
6- Papağanın Diriliş Öyküsü
Kitap hayatını kaybeden bir papağan ve ardından yaşanan şiirsel olayları anlatıyor. Kitapta sevgi ve dayanışmanın hayatı yeniden yaratma gücüne nasıl dönüştüğünü ve papağanın geri dönüşünü okuyoruz. Kayıplar, sevgi ve dayanışma üzerine rengarenk ve şiirsel bir kitap.
Yazar: Eduardo Galeano
Yayınevi: Nesin Yayınevi
Yaş:+7
7- Vesta Linnea
Vesta Linnea serisinde “Canavar Anne – Ay ışığında – Linnea Uyu Artık – Linnea ve Köpeği – Vesta Linnea ve Çok Üzgün” kitapları var. Linnea’nın 5 kişilik ailesinde roller ve ilişkiler alışıldığın dışında ilerliyor. Üç kardeşin babaları ayrı örneğin veya anne bazen üzgün, bazen canavar(!).
Vesta Linnea kitapları alışılmışın dışında aileler ve ilişkiler olabileceğini anlatıyor.
Yazar: Tove Appelgren, Salla Savolainen
Yayınevi: Büyülüfener
Yaş: +7
8- Ronja Haydut Kızı
Pippi Uzunçorap’ın yazarı Astrid Lindgren’in bir diğer kitabı Ronja’da başrol asi bir kız çocuğunda.
Kitapta iki haydut çetesinin rekabeti arasında Ronja’nın doğa, hayat ve ailesine dair keşifleri, onlarla mücadeleleri ve rakip çetenin oğluyla kurduğu kardeşlik anlatılıyor. Kitap boyunca fonda ormanın ve ağaçların şarkıları, doğanın ihtişamı hep size eşlik ediyor.
Ronja’nın serüveni boyunca annesinin kızıyla kurduğu ilişki, şifacılığı, hayata karşı bilgeliği ise ışıldıyor, iç ısıtıyor. Özellikle onlu yaşlardaki çocuklar için Ronja bir kahraman adayı.
Yazar: Astrid Lindgren
Yayınevi: İthaki
Yaş: +8
9- Yolculuk
Francesca Sanna İtalya’da bir mülteci kampında tanıştığı kız çocuklarından yola çıkarak Yolculuk’ta savaşı ve göçü bir kız çocuğunun deneyimi ve gözlemleri üzerinden anlatıyor. Kitap savaşın yıkıcılığını ve göçün zorluklarını alabildiğine sade, yalın ve etkileyici bir dille ve çizimlerle anlatıyor. Özellikle göç ve savaşın yoğun bir şekilde yaşandığı coğrafyamızda yolculuk, savaş ve göç üstüne düşünmek için hem yetişkinler hem de çocuklar için oldukça uygun.
Kitaptan: “Gökyüzünde bizi takip ediyormuş gibi uçan kuşlara baktım. Kuşlar da aynı bizim gibi göç ediyorlardı. Onların yolculuğu da çok uzundu ama hiç sınır geçmek zorunda değillerdi.”
Yazar: Francesca Sanna
Yayınevi: Taze Kitap
Yaş: 7+
10- Kalemler
“Çocuklar insandır” diyen Yaşar Kemal’den çocuklar için “Kalemler”. Yaşar Kemal çocuk kitaplarında çocukları azımsayan bir yaklaşıma her zaman karşıydı. Kalemler’de ise bir çöplük ve yoksulluk hikayesi anlatılıyor.
Kalemler yoksul ve zenginlerin hiç karşılaşmadığı kentlerde yaşayan çocuklar için yoksulluk, adalet ve emek gibi kavramlarla tanışmak, şehir üzerine düşünmek için harika bir tatil hediyesi olabilir. Kitabın dili ve anlatımı oldukça sade.
Yazar: Yaşar Kemal
Yayınevi: YKY
Yaş: +7
11- Mürekkep İçiciler
Kitap okumayı sevmeyen çocuklar için kitapları sevmeyen Odilon’un maceraları. Babası kitapçı olan Odilon kitaplardan nefret ediyordu, her yerde kitapların olması ne kadar da saçmaydı. Kitapları atma önerisini kimse dinlemiyordu.
Ancak bir gün babasının dükkanına gelen vampitap tarafından ısırılınca her şey değişti. O artık bir Vampitaptı ve yaşamak için kitap mürekkebine muhtaçtı. Odilon o günden sonra ailesi, arkadaşları ve kitaplar içinde bir dizi serüven atılmak zorunda kaldı.
Yazar: Eric Sanvoisin
Yayınevi: 1001 Çiçek
Yaş: +7
12- Sakız Cinleri
Sakız Cinleri büyülü bir zamandan sesleniyor bizlere. Hem de tüm çocukların rengarenk bisikletlerinin olduğu bir dönemden. Demirkazık adlı bir köyde büyük bir sakız ağacı varmış ve tüm çocuklar bisikletlerini buraya bırakır, sakız cinleri bisikletlere bakar, pırıldamalarını sağlarlarmış.
Günün birinde bu yere Burcu ve annesi gelmiş. Burcu’nun bir bisikleti yokmuş. Bisikleti olmadığı için bir türlü oyunlara dahil olamamış, hırpalanmış ve hastalanmış. Sakız ağacının cinleri hem küçük kıza bir bisiklet yapmış hem de onu iyi etmişler. Ancak kızın hastalanması aynı zamanda büyünün de sonu olmuş.
Sakız Cinleri, dışlamanın bozduğu büyüler üstüne tılsımlı bir öykü sunuyor.
Yazar: Alkım Yaka
Yayınevi: KÖK
Yaş: +5
13- Persephone: Kıştan Bahara Yolculuk
Persephone: Kıştan Bahara Yolculuk Yunan mitolojisinden bir öyküyü taşıyor okuyucuya. Aynı zamanda bir mevsim masalı olan kitap mitolojiyle tanışmak için ilk kitap niteliğinde.
Yazar: Sally Pomme Clayton
Çizer: Virginia Lee
Yayınevi: Mandolin
Yaş: 3+
