Witgenstein “dilimin sınırları dünyamın sınırlarını belirler” demişti. Dil, kelimeler ve kelimelere yüklenen anlamlar; hayatı, sınırları, mutluluğun biçimimi, iyi ve kötüyü belirliyor. Eski zamanların bereketi olan yağmurun bugün afete dönüşmesi gibi. Kim derdi ki doğaya, bitkiye, her tür canlıya yaşam kaynağı olan yağmur afet olacak, sıkıntıyla anılacak. Kelimelere yüklenen anlamlar öylesine güçlü işte!
Peki ya anlamı baştan yüklü kelimeler olmasaydı?
Anlam güçlü bir ideolojik zeminden kökleniyor. Örneğin; bir zamanlar ki, o zamanlar “sabahın bir sahibi var” denirmiş, dükkanı erken açmak, geç kapamak ayıplanırmış. O zamandan bu zamana; vakit artık nakit. Bu yetişkin dünya için böyle iken, çocuklar için anlamlar değişebilir, kelimeler farklı anlamlar edinebilir ve çocuklar yeni kelimeler üretebilir. Bunu en temel sebebi; merakları, hayal güçleri ve nedensellikleri ile yetişkin dünyadan farklı olmaları.
Çocuğun düşü, hayal gücü onu yetişkinden ayıran en temel özelliği belki de. Hatta günümüz toplumlarında düş gücü öldükçe yetişkin sıfatı ediniliyor. Sıradan, sıkıcı hayatlara boyun eğmenin ilk koşulu ise düşlerden, farklı hayat umutlarından kurtulmak. Bu yüzden modern toplumda çocuk hızlıca yetişkin hayata adapte edilmeli ve yetişkin hayat değerleri ile doldurulmalı. Çocuklar biçimlendirmenin hedefi ve nesnesi. Yetişkin dünya – sistem – ideoloji – devlet ne derseniz deyin; çocuk edebiyatına, okul kitaplarına, boyama kitaplarına sinsice sızıyor. Boyama kitaplarında çocuğa “taşırmadan boyayınız” diye seslenirken, çocuk edebiyatında uslu durmazsan cadılar seni yer diye sesleniyor. Marşla uyumlu yürümenin, pembe bulutları kağıda dökememenin ve sınırları dayatmanın en tatlı ve “masum” yolu çocuk ürünleri.
Elbette iyi örnekler ve alternatifler var. Çocuğa eşlik eden, çocuğu kendine ortak eden, ona sınır çizmek yerine birlikte hareket eden, sıkıcı bir didaktikliği tercih ermeyen bir yaklaşım çocuk edebiyatında elbette var. Küçük Prens ve Küçük Kara Balık gibi çocuk kitaplarının her zihinde yeni bir anlamla yıllardır elden ele dolaşması belki de bu yüzünden. Alternatifler arasında daha yakından bakılmayı hak eden bir tür olarak sessiz kitaplara daha yakından bakabiliriz.
Şşşt! Bu kitabın yazarı sizsiniz
Çocukların kelimelerini bizim yüklediğimiz anlamlardan özgürleştirmek mümkün mü diye düşündüğümüzde, bunu mümkün kılan ve dümeni çocuğa teslim eden bir tür olarak sessiz kitaplar karşımıza çıkıyor.
Continue reading “Bu Kitap Sessiz!”
