Masallar ve çocuk kitapları toplumsal cinsiyet rollerini öğrendiğimiz belkide en önemli kaynaklar. Hayallerimizi şekillendiren etkileri sebebiyle de yetişkin dünyamız üzerinde etkileri büyük. Eşitlikçi bir dünya düşü için ise hem çocukların hem yetişkinlerin ne okuduğu pek önemli. Bu yüzden kendi kütüphanemden toplumsal cinsiyet rolleri ve eşitlikçi düşler için önerebileceğim bir kaç kitabı paylaşmak istedim.
1- Kıpır Kıpır:
Kıpır Kıpır taban tabana zıt iki kız kardeşin, Belinda ile Melisa’nın, öyküsünü anlatıyor. Belinda her zaman çok dikkatli, özenli ve zarif bir balerin. Oysa Melisa bale konusunda pek başarılı değil. Onun içinden daha özgürce dans etmek, rengarenk giyinmek geliyor. Kıpır kıpır hanım hanımcık kızlar olmamızı söyleyen kitapların aksine istediğimiz gibi olabileceğimizi anlatıyor.
Yazar: Ann Bonwill
Yayınevi: Marsık Kitap
Yaş: 3-6
2- Vesta Linnea:
Vesta Linnea serisinde Canavar Anne – Ay ışığında – Linnea Uyu Artık – Linnea ve Köpeği – Vesta Linnea ve Çok Üzgün kitapları var. Linnea’nın 5 kişilik ailesinde roller ve ilişkiler alışıldığın dışında ilerliyor. 3 kardeşin babaları ayrı örneğin veya anne bazen üzgün, bazen canavar (!). Vesta Linnea kitapları alışılmışın dışında aileler ve ilişkiler olabileceğini anlatıyor.
Yazar: Tove Appelgren, Salla Savolainen
Yayınevi: Büyülüfener
Yaş: +6
3- Damdaki İnek:
Damdaki inek kadın erkek rollerine ve emeğine ironik bir açıdan bakıyor! Hikayede Karısı Sian´dan daha çok çalıştığını düşünen çiftçi Shon bir günlüğüne birbirlerinin yerine geçip işleri değiştirmeyi teklif ediyor. Ancak günün sonunda Sion’un evde yaptığı işlerin hiç de o kadar kolay ve az olmadığını anlıyor. Hikaye aslında bu haliyle daha cesur bir sonu da hak ediyor.
Yazar: Eric Maddern
Yayınevi Mandolin
Yaş:3-6
4- Kül Prensi:
Kül Prensi küçük feministler ve her zaman teklif etmek zorunda kalan oğlan çocuklar için harika bir masal. Külkedisi hikayesindeki tüm öğeler Külprensi’nde ters yüz oluyor, hatta bu sefer kızlar teklif ediyor.
Yazar: Babette Cole
Yayınevi: Kuraldışı Çocuk
Yaş:3-6
5- Anti prenses serisi: Frida Kahlo
Nota Bene’nin hazırladığı antiprenses serisinin ilk kitabı Frida Kahlo’nun hayatını anlatıyor. Kitap varoluşu, düşünceleri ve sanatıyla baştan başa devrimci bir kadın olan Frida Kahlo ile tanışmak, onun çocukluğu, okul hayatını ve sanat anlayışını öğrenmek için iyi bir fırsat.
Yazar: Nadia Fink – Fitu Saa
Yayınevi: NotaBene
Yaş:+6
6- Başka Bir Anne:
İnsanlar birbirine benzerler, benzemek isterler. Hatta farklı olmanın kötü olduğu söylenir hep. Başka Bir Anne kitabındaki anne ise kimsenin annesine benzemiyor. Onlar gibi giyinmiyor, onlar gibi davranmıyor. Kitap farklı ve özgün olmak üstüne eğlenceli bir anlatıya sahip.
Yazar: Sandra Albukrek – Seban, Leyla Navaro
Yayınevi: Can Çocuk
Yaş:3-6
7- Uyanış Öncesi Öyküleri:
Uyanış öncesi öyküleri Datruelo, Seksek Yıldızlar, Renkler, Uçmak, Aura ile Sohbet, Aşka Dair gibi küçük öykülerden oluşuyor. Öyküler belki biraz daha büyüklere masallar tadında. En çok da toplumsal rollerle yaralanmış kadınlara şifa niteliğinde.
Yazar: Nunila Lopez, Myriam Cameros
Yayınevi:NotaBene
Yaş:+3
8- Vejetaryen Külkedisi / Kitika Li Ber Tifikê Êdî Naxwaze Goştî Bixwe:
Külkedisi kendisini ancak ayakkabının ayağına olmasıyla tanıyan bir prense aşık!
Sindirella masalı kadınlara hep kalıplara uygun olma çağrısı yaptı. Vejetaryen Külkedisi kitabı da bu kalıplar içinde acı çeken külkedisinin isyanını anlatıyor. Kitabın Türkçe ve Kürtçe versiyonları bulunuyor. Kitap daha daha çok yetişkinlere masal niteliğinde.
Yazar: Nunila Lopez – Miriam Cameros
Yayınevi: Notabene
Yaş: +12
9- Mavi Kız Uzun Bir Yol:
Hep yolculuklara prensler, sultanlar, erkek kahramanlar çıktılar. Yollar gidip kahramanlık öyküleri yazdılar. Mavikız ve uzun yol’da ise kahramanımız Mavi Kız uzuuun bir yolculuğa çıkıyor.
Yazar: Şafak Özdemir
Yayınevi:YKY
Yaş:3-6
10- Masalını Terk Eden Prensesler:
Kitap Muş Kadın Çatısı Derneği tarafından hazırlandı. Masalların sonları ise çocuklar tarafından tamamlandı. Masallar üstelik iki dilde; Türkçe ve Kürtçe. Masaların Türkçe versiyonuna buradan, Kürtçe versiyonuna ise buradan ulaşabilirsiniz
Yazar: Deniz Kaynak
Yayınevi: Muş Kadın Çatısı Derneği
Yaş:6-8
11 – Pamuk Prenses ve Yedi Kurbağa:
Kitap prenses ve beyaz atlı prens olmak istemeyen oğlan çocukları için harika bir ter yüz etme denemesi. Masalda güzellik, sevimlilik, iyilik ve kötülük kavramları ve mecburi bir son olarak evlilik de ters yüz ediliyor.
Yazar: Kelly Caswell, Gemma Cary
Yayınevi:Net Çocuk Yayınları
Yaş: 3-6
12- İsyankar Cadı:
Hep prenses ve peri olmayı istedik ama bir de dünyaya cadıların gözünden bakmanın zamanı gelmedi mi? Her zaman kötü resmedilen cadımız bu hale içerlemiş, üstelik dünyanın mevcut haline de kızmış durumda. Sahi o kadar peri varken dünya neden bu kadar kötü durumda? Bu duruma içerleyen cadımız isyan ediyor, isyan ettiği gibi de süpürgesini kapıp kötülükleri temizlemeye girişiyor.
Yazar: Enrique Perez Diaz, Enrique Martinez
Yayınevi: Yazılama
Yaş: 3-6
13- Ronja Haydut Kızı
Pippi Uzunçorap’ın yazarı Astrid Lindgren’in bir diğer kitabı Ronja’da başrol asi bir kız çocuğunda.
Kitapta iki haydut çetesinin rekabeti arasında Ronja’nın doğa, hayat ve ailesine dair keşifleri, onlarla mücadeleleri ve rakip çetenin oğluyla kurduğu kardeşlik anlatılıyor. Kitap boyunca fonda ormanın ve ağaçların şarkıları, doğanın ihtişamı hep size eşlik ediyor. Ronja’nın serüveni boyunca annesinin kızıyla kurduğu ilişki, şifacılığı, hayata karşı bilgeliği ise ışıldıyor, iç ısıtıyor. Özellikle onlu yaşlardaki çocuklar için Ronja bir kahraman adayı.
Yazar: Astrid Lindgren
Yayınevi: İthaki
Yaş: +8
14- Küçük Feministin KitabıKüçük Feministin Kitabı eşitsizlikleri sorgulamaya başlamış 12-13 yaşlarındaki kız ve oğlan çocukları için iyi bir başlangıç kitabı. Kitap hem kadın mücadelesinden küçük kesitler sunuyor hem de gündelik hayattan örneklerle iktidar ve eşitsizlik gibi kavramları açıklıyor. Kitapta feminist mücadelenin kısa tarihiyle ve kadın düşünürlerin hikayeleriyle tanışmak mümkün. Kitabın bir diğer iyi yanı cinsiyet rollerini değiştirmek için okul ve ev hayatından küçük önerilerde bulunması.
Yazar: Sassa Buregren
Yayınevi: Güldünya Yayınları
Yaş:+8
15 – Küçük Kızlara ÖğütlerKüçük Kızlara Öğütler kitabında Mark Twain küçük kızlara öğütler veriyor ama öğütleri biraz ironik! Twain öğütleriyle küçük kızların yetişkin iktidarıyla nasıl başa çıkabilecekleri konusunda ip uçları ve taktikler veriyor.
Yazar: Mark Twain
Yayınevi: Aylak Adam
Yaş: +3
16 – Pippi Uzunçorap
Astrid Lindgren’in ilk kitabı ve serideki diğer iki kitabın ana karakteri. Pippi cesur, oldukça güçlü bir kız çocuğu. Annesi melek olduğundan, babası da bir gemi kazasında kaybolduktan sonra Okyanus Kralı olduğundan yalnız başına yaşıyor. Anne ve babası olmadığından Pippi’ye her akşam 7’de yatmak zorunda olduğunu söyleyen kimse yok. Ama bu sorun değil çünkü Pippi saat 10 gibi kendine yatma vaktini hatırlatıyor. Aslında atı ve bir maymun olan Bay Nilson’da ona eşlik ediyor.
Onun kadar güçlü ve onun kadar güzel yemek yapan bir çocuk daha yoktur herhalde yer yüzünde.
Pippi Uzunçorap, Pippi Uzunçorap Denize Açılıyor ve Pippi Uzunçorap Büyük Okyanus’ta serisi 8 yaşının üstündeki her çocuğun mutlaka okumasu gereken bir seri. Henüz okumayan yetişkinler de mutlaka okumalı.
Yazar: Astrid Lindgren
Yayınevi: Pegasus Yayınları
Yaş: 7+
Derleme SolFaSol Ağustos sayısı için yapılmıştır.
Derleyen: Hatice Kapusuz
Bunu beğen:
Beğen Yükleniyor...
Şimdi anlatacağım bu hikaye şehirlerde yıldızsız gecelerde yaşayan ama yıldızlara bakmayı ve yıldızların ışığını içinde taşımayı bırakmamış insanlar içindir. Hem küçükleredir, hem büyüklere. Hatırlatma mahiyetindedir.
O zamanlar nar ağacı genç bir ağaçtı. Bir bahar günü dikilmesinin üstünden tamı tamına beş yıl geçmişti. Artık onun çiçekleri de renk katıyordu doğaya. Artık onun çiçekleri de meyveye dönüyordu. Meyveleri kurtların, kuşların, afacan çocukların ağızlarında tatlanıyor, yere düşüp ballanan meyvelerinden börtü böcek şenleniyordu. Küçük nar ağacı bu halinden çok memnundu. Büyüdükçe doğadan aldığından fazlasını doğaya verir olmuştu. Dallarının gölgesi, çiçeklerinin kokusu ve meyvelerinin lezzetiyle inanılmaz genç bir ağaç olmuştu. Çiçeklerine şarkı yazanlar, sevgilisini nar ağacına benzetenler, sevdiğine dalından bir nar koparıp hediye edenler, gönlünü daha da fazla okşuyordu. Eski tek dal fidan hallerinden eser kalmamıştı. Kendine yer bulmaya çalıştığı doğanın vazgeçilmez bir parçası olduğunu hissediyordu. Büyüyor, büyüdükçe daha çok oluyordu. Tüm bu yıllar ve olup bitenler boyunca nar ağacının can dostu serçeydi. 
