Deprem sonrasında çocuklarla çalışılabilecek kitapları çocuklarla teması olan kişilerle paylaşmak isteriz. Kitapları derlerken üç unsur önemli görünüyor. Öncelikle çocukların pek çok kayıp yaşadıkları, anlamlandırmakta zorlanabilecekleri pek çok şeye maruz bırakıldıkları bu dönemde çocuklarla duyguları konuşmak. İkinci önemli unsur çocukların bedensel söz hakkının desteklenmesi. Üçüncü unsur ise çocuklarla çalışacak kişilerin araç çantasında çocuk hakları odağında hazırlanmış uygulamalı kitapların bulunması.

Duygulara dair konuşmak

Bu dönemde çocuklarla yas, kayıp, travma üzerine konuşabileceğimiz ve çocukların duygularını tanımalarını ve ifade etmelerini destekleyecek kitaplar işlevsel olabilir. Bu bölümde iç içe olan üç başlığı ayırarak paylaşıyoruz.

Ayrıca bu kaynakları her çocuk için kullanmayı değil, çocukları gözlemleyerek ve ihtiyaç gözlendiğinde kullanmayı öneriyoruz. Çocuklarla paylaşmadan önce kitap üzerine yetişkinlerin çalışması bu dönemde ayrıca önem kazanıyor. Çünkü kitapta çocuk için tetikleyici bir unsur olup olmadığına bakmak gerekir.

Bu kitapları ihtiyaç durumunda kullanılmak üzere araç çantamızda bulunması gerekenler gibi düşünebiliriz. Ayrıca bu kaynakları sadece çocuklar için değil çoğu zaman yetişkinler için de yol gösterici olabilir.

Duygular üstüne çocuk kitapları

• Tavşan Dinledi – Gergedan
• Duygularıyla Arkadaş Olan Çocuk – Okuyan Koala
• Gönül Kuşu – Mavi Bulut
• Üzüntü Kapını Çaldığında – Martı Çocuk
• Ayı’nın Anlatacak Bir Hikayesi Var – YKY
• Canavarların da Duyguları Var – Masal Perest
• Ponpon’un Duyguları – Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları
• Renk Canavarı – Nesin Çocuk
• Ağlamak Yağmur Gibidir – İlk Satır Çocuk
• Arkadaşım Korku – Taze Kitap
• Ağır Çanta – Gergedan
• Diddalum: Ne Olduğunu Öğrenmek İstersen İçine Bak – Timaş Çocuk
• Sert Çocuklar (Onların da Duyguları Var) – Nesin Yayınevi
• Çocuk, Köstebek, Tilki ve At – Mundi Kitap
• Git Burdan Öfke – YKY
• Şekerli Yağmurlu Tarifler – YKY
• Avucundaki Öpücük – Okuyan Koala
• Etrafına Duvar Ören Çocuk – Sola Unitas
• Bir Karın Dolusu Sır – YKY

Yas, travma, kayıp üstüne çocuk kitapları

• Boşluk (+5) – Nesin Çocuk 
• Çok Kötü Bir Şey Oldu (+5) – Okuyan Koala
• Elveda Bay Muffin (+5) – Can Çocuk
• Annem Her Yerde (+5) – Gergedan Yayınevi
• Ördek, Ölüm ve Lale (+7) – Hep Kitap
• Bir Yakınımı Kaybettim (+5) – İletişim Yayınları
• Ben’in Gemisi (+9) – Can Yayınları
• Ağlamak Güzeldir (+5) – İlksatır Yayınları

Korku – kaygı üstüne çocuk kitapları

• Korkma Korkma Ben Varım – Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları
• Uzak Dur Kabus – YKY
• Arkadaşım Korku – Taze Kitap
• Hışırtı – Nesin Çocuk
• Akıllı Tilkinin Masalı – Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları
• Fırtınalı Gece – Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları
• Leo’nun Kabusları – YKY

Bedeni ve bedensel sınırları desteklemek

Deprem bölgesindeki çocukların sıklıkla araçsallaştırıldıklarını görüyoruz. En zor anlarda bile çocukların bedensel sınırları herkesçe ihlal edilebiliyor. Çadır kentler gibi geçici barınma alanlarında ise sınırları ve mahremiyeti korumanın zor olduğu biliyoruz. Bu dönemde çocukların öncelikle bedenlerinde yuvada hissetmeleri ve bedensel otonomilerini kaybetmemeleri çok önemli. Bu konuda çocukların hem bedensel söz haklarını, hem de cinsel gelişimlerini destekleyecek materyallerden bir arada destek alınabilir.

• Bedenim Bana Ait – Gergedan Yayınları
• Mino’nun Şarkısı – Mimoza Çocuk Çalışmaları web sitesi, 4 kural posteri, 4 kural metni, Neden sadece iç çamaşırı kuralı değil?
• Nohutçuk – Mikado Çocuk
• Pezzettino  – Elma Yayınları
• Hayır Dedi Tavşan – Okuyan Koala
• Etrafımdaki Çemberler – Okuyan Koala
• Benim Süper Bedenim – YKY
• Bedenimle Nasıl Baş Etsem – Can Çocuk
• Hayır Diyen Sövalye – Bilgi Çocuk
• Normal Çocuklar – YKY
• Bebekler Nereden Gelir (+2) – Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları
• Annemin Karnındayken (+2) – YKY 
• Hoş Geldim (+3) – Hep Kitap
• Veli Nereye Gitti (+4) – Kural Dışı Yayınları
• Teo’nun Ben Nereden Geldim Kitabı (+7) – Bilgi Çocuk
• Ben Nasıl Ben Oldum (+9) – Dinazor Çocuk
• Regl Kitabı (+12) (Karen Gravelle) – Martı

Sessiz kitaplar

Çocukların özerkliklerini destekleyebilecek bir kaynak olarak sessiz kitaplar kullanılabilir. Sessiz kitaplar çocukları yazar koltuğuna alır ve her seferinde yeni bir hikaye yazmalarını sağlayabilir. Çocuklar sessiz kitapların hikayesini yazarken duygularını ifade etme şansı bulabilir.

• Büyük Orman Avcıları – ABM
• Korkusuz Pia’nın Orman Kitabı – Çınar Yayınevi
• Dalga – Meav Yayıncılık
• Gölgeler – Meav Yayıncılık
• Olamaz – Meav Yayıncılık
• Hayvan Kurtarma – Meav Yayıncılık
• Ver Elini – Meav Yayıncılık
• Venessa’nın Yanındayım – KidzR
• Fırtına – Hippo Kitap
• Gölde – Bilgi Çocuk

Uygulamaya yönelik ve araç çantasını zenginleştirecek kaynaklar

Çocukları güçlendirmenin önemli araçlardan biri çocuklarla haklara dair çalışmak. Hayatların kökünden değiştiği bir dönemde çocuklarla hak sohbetleri yapmak destekleyici olacaktır. Bununla birlikte çocuklarla yapılacak çalışmalarda çocukların gelişimlerini ve ihtiyaçlarını hesaba katan uygulamaları bilmek yetişkinleri de olasılıklara hazır hale getirecektir. Bu sebeple aşağıda çocuk haklarına, yaklaşıma ve uygulamaya dair bir seçkiyi bir arada bulabilirsiniz.

• Pozitif Pedagoji ile Öğrenmek – Pagasus yayınları
• Çocuklar İçin Duygularla İletişim Becerileri – Solo Unitas
• Çocuklar İçin  Yaratıcı Baş Etme Becerileri – Solo Unitas
• Çocuklar İçin Otokontrol – Solo Unitas
• Çocuklar İçin Kontrollü Kalma Rehberi – Solo Unitas
• Ergenliğe Geçişte Duygularla İletişim Becerileri (11-16 yaş) – Sola Unitas
• Gençler ve Çocuklar İçin Yaratıcı Baş Etme Becerileri (11-16 yaş) – Sola Unitas
• Çocuklar için Duyu Bütünleme Aktiviteleri Sola Unitas
• İlham Verici Etkinliklerle Mucize Kızlar – Doğan Egmont
• Çocuğum, Haklarım Var – ABM
• Çocuk Olmaya Hakkım Var  – YKY 
• Kız Çocuk Hakları Bildirgesi – YKY
• Erkek Çocuk Hakları Bildirgesi – YKY
• Feminist Alfabe Uygulama Rehberi’ni aşağıdan indirebilirsiniz.